Apokalipsa nadciąga. Jak Polacy chcieliby spędzić ostatnie chwile przed nadejściem końca świata?

Wyobrażeń o końcu świata jest wiele – od ataku kosmitów, po klęski żywiołowe. Jednak to globalne ocieplenie i jego skutki powodują, że poczucie zagrożenia narasta, a apokalipsa wydaje się coraz bardziej realna. W pierwszej części badania przeprowadzonego przez SW Research na zlecenie telewizji FOX zapytaliśmy Polaków o najbardziej prawdopodobne przyczyny końca świata oraz o możliwości przetrwania zagłady. Tym razem respondentów postawiliśmy przed innymi trudnymi decyzjami. Czy Polacy przygotowują się na nadejście dnia ostatecznego? Czy w ogóle rozmawiamy na temat końca świata z bliskimi? Jak spędzilibyśmy czas tuż przed apokalipsą?

Jak wynika z przeprowadzonych przez SW Reserch badań, tylko co dziesiąta osoba przygotowuje się na nadejście końca świata. Czy Polacy chcieliby przetrwać apokalipsę i kontynuować życie w nowej rzeczywistości? Okazuje się, że nie za bardzo. Aż 44,1% badanych nie jest zainteresowanych znalezieniem się w grupie ocalałych, a prawie połowa osób po 60-tce nie chciałaby ocaleć i zmagać się z odmienioną rzeczywistością. Co czwarta osoba przygotowująca się na koniec świata buduje bunkier lub schron, a co szósta ma przygotowany ,,plecak ucieczki” na wypadek zagrożenia. Te dane mogą być zaskoczeniem dla osób nieinteresujących się tematyką apokalipsy bądź nieporuszających tego tematu z rodziną czy znajomymi. Jak zauważa prof. Lech M. Nijakowski z Uniwersytetu Warszawskiego, socjolog i autor książki „Świat po Apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej”:  

- Nawet osoby przejęte narastającym kryzysem klimatycznym na różne sposoby odsuwają od siebie wizję apokalipsy, żyjąc po staremu. Tym bardziej, że scenariusze, które przedstawia kultura popularna, są często mało realistyczne i nie mogą być podstawą racjonalnego planowania. W chrześcijaństwie koniec świata jest wpisany w optymistyczną wizję – to powrót Chrystusa i sprawiedliwy sąd nad grzesznikami. W kulturze popularnej to jedynie czas cierpienia, upadku i chaosu. Nic dziwnego, że wiele osób nie chciałoby tego doświadczyć.

O końcu świata nie rozmawiamy zbyt często. Temat ten budzi w nas lęk i niepokój, gdyż związany jest z wizją śmierci wielu ludzi. Z badań przeprowadzonych przez SW Research wynika, że o całkowitej zagładzie rozmawia z bliskimi jedynie 39% badanych, a są to w większości mężczyźni.

Jak zauważa prof. Lech M. Nijakowski:
- O śmierci na poważnie rozmawia się coraz mniej, została ona wyparta z kultury. Witać to po rytuałach związanych ze śmiercią i pogrzebem. Kultura popularna porusza zatem często fundamentalne tematy, o których widzowie nie mają okazji porozmawiać w innych miejscach. Staje się popularną praktyką filozoficzną.

Wiedza na temat świata jest coraz większa, dzięki ludzkiej ciekawości odkrywania tego, co nieznane. Mimo że dzisiejsza technologia jest na tyle rozwinięta, że pozwala nam wykryć zbilżające się trzęsienie ziemi czy wybuch wulkanu, to według uczestników badania, naukowcy nie byliby w stanie przewidzieć końca świata. Równo 40% ankietowanych nie wierzy, że oszacowanie momentu nadejścia apokalipsy jest możliwe. Co trzecia osoba zdaje się na naukę i jej możliwości, mając nadzieję, że tak jak w przypadku innych katastrof naturalnych, uda się nie tylko oszacować, kiedy nastąpi zagłada, ale i jak jej zapobiec.

Na pytania o życie w kosmosie czy prawdopodobieństwo globalnej katastrofy (np. pandemii czy uderzenia meteorytu) odpowiadają naukowcy z różnych dyscyplin. Rządy opracowują szczegółowe scenariusze na wypadek wielkich katastrof. Ale dyskurs naukowy tylko w niewielkim stopniu wpływa na fabuły popularnych filmów czy powieści. Hard science fiction nie jest dziś rozpowszechniona. W kulturze popularnej – tak jak w dyskursie publicznym – dominują fake newsy i postprawda. W tym sensie opinie respondentów odpowiadają raczej ich wierzeniom i nastrojom niż są wynikiem racjonalnego namysłu i kalkulacji – komentuje prof. Nijakowski.

Wiara w istnienie innych cywilizacji jest niesamowicie zakorzeniona w popkulturze, co ma przełożenie na wysyp książek, filmów i seriali o tematyce science fiction. Jak się jednak okazuje, ma to też wpływ na naszą opinie na temat istnienia innych, nieznanych nam dotąd form życia. Jak pokazuje badanie przeprowadzone na zlecenie telewizji FOX, ponad połowa respondentów wierzy w życie pozaziemskie! Na wyniki badania nie miało wpływu miejsce zamieszkania, wiek czy też płeć ankietowanych, niezależnie od tych czynników większość wierzy, że nie jesteśmy sami w kosmosie.  Tego zdania są również niektórzy naukowcy.  

Badacze mozolnie poszukują życia poza Ziemią, wychodząc z założenia, że powinno ono powstać na wielu planetach. Oczywiście, w większości przypadków nie chodzi o rozwinięte cywilizacje, ale o bakterie. W tym zakresie korzystamy z tylu szacunków i przybliżeń, że wiara w życie pozaziemskie jest w pełni racjonalna. Kultura popularna przedstawia jednak najczęściej obcych jako najeźdźców, którzy chcą skolonizować Ziemię. A to już dziedzina bajkowych wyobrażeń - dodaje prof. Nijakowski.

Na pytanie wielokrotnego wyboru ,, Jeśli koniec świata miałby nastąpić do końca tego roku kalendarzowego, jak chciał(a)by Pan/i spędzić ostatnie 3 miesiące?’’ ankietowani najczęściej odpowiadali, że chcieliby spędzić ten czas z rodziną i bliskimi. Była to najczęściej wybierana odpowiedź przez wszystkie grupy wiekowe, w tym przez aż ponad 65% kobiet.  

- Jak pokazują liczne badania, szczęście rodzinne pozostaje jedną z podstawowych wartości, jest celem życiowym wielu Polaków. Nie dziwi zatem najbardziej popularna odpowiedź - komentuje prof. Lech M. Nijakowski.

Drugą najczęstszą odpowiedzią było podróżowanie po świecie (40%), a trzecią - zrezygnowanie z pracy i życie chwilą (32,1%). Panowie, chętniej niż panie, spędziliby ten czas imprezując (20%), ale także pomagając innym (18,6%). Prawie taka sama grupa kobiet i mężczyzn nie zmieniałaby swojego dotychczasowego życia, ale respondenci, którzy wybrali tę odpowiedź, w większości należą do grupy 60+. Nie jest to wielkie zaskoczenie - znaczna część tej grupy przeżyła już bowiem szalone chwile. Tylko co piąta osoba po sześćdziesiątce rzuciłaby wszystko na rzecz podróżowania.  

Wyobraź sobie, że jako pierwszy otrzymujesz informację o terminie katastrofy, która pochłonie całą Ziemię. Czy ostrzeżesz świat przed zbliżającym się niebezpieczeństwem, czy zatrzymasz tę informację dla siebie? Jak zachowaliby się Polacy, gdyby pierwsi dowiedzieli się o nadchodzącej apokalipsie? Aż 46,2% podzieliłaby się tą informacją z resztą świata, co może być powodem do dumy. Tylko co piąta osoba nie przyznałaby się nikomu, a co trzecia zdradziłaby tę informację swoim najbliższym.  

- Odpowiedzi nie pozwalają nam poznać scenariuszy, które mieli w głowach respondenci. Poinformowanie o nadchodzącej katastrofie może być motywowane nadzieją, że ludzie jakoś wspólnie zaradzą apokalipsie. A przemilczenie - obawą przed paniką i przedwczesnym upadkiem cywilizacji - komentuje prof. Nijakowski.

Wnioski z badania przeprowadzonego przez SW Research wraz z telewizją FOX mogą niektórych zaskoczyć. Z jednej strony temat apokalipsy nie jest chętnie poruszany w rozmowach z bliskimi, z drugiej - z entuzjazmem sięgamy po fikcję literacką lub filmy o tematyce apokaliptycznej. Mimo niesamowicie rozwiniętej technologii i nauki, kwestionujemy możliwość przewidzenia końca świata. Co ciekawe, okazuje się, że większość Polaków wierzy w życie pozaziemskie, co może być wynikiem dużego wpływu kultury popularnej Polacy najchętniej spędziliby ostatnie chwile na świecie z bliskimi, a gdyby jako pierwsi dowiedzieli się o apokalipsie, podzieliliby się tą informacją z resztą świata.